نوع مقاله : مقاله پژوهشی
چکیده
کلیدواژهها
مقدمه
بسکتبال یکی از محبوب ترین فعالیت های فیزیکی در جهان است که تقریباً 11 درصد جمعیت
جهان بطور منظم بسکتبال بازی می کنند، از آنجائی که تعداد شرکت کنندگان بسکتبالیست م رد و
زن جوان در حال افزایش است متأسفانه با افزایش این تعداد، میزان آس یب دیدگی هم افزایش
می یابد. به لحاظ ماهیت این رشته ورزشی درصد بالایی از آسیب های گزارش شده در اندام تحتان ی
و مچ پا است ( 4). حفظ تعادل، برای فعالیت های روزمره و عملکرد مطلوب ورزشی ضروری اس ت.
تعادل بخش جدا ناپذیر اغلب فعالیتهای روزانه بوده و همچنین شاخص تعیین کننده در بررسی
توانایی عملکردی ورزشکاران به شمار می رود ( 1،27 ). حفظ تعادل در وضعیت ایستا یا حین
فعالیت، به تولید نیروی کافی عضلات نیازمند است که مستلزم تعامل پیچیده دستگاه عصبی -
عضلانی است ( 15 ). همچنین حفظ تعادل، برای فعالیت های روزمره و عملکرد مطلوب ورزشی
ضروری است. حفظ تعادل در زنجیرة حرکتی بسته، به راهبردهای حرکتی و بازخورد هماهنگ بین
ران، زانو و مچ پا بستگی دارد که کاهش بازخوردهای آوران یا کاهش قدرت و ثبات مکانیکی هر
مفصل به تنهایی یا کل ساختار در زنجیرة حرکتی اندام تحتانی، می تواند تعادل را بر هم بزند . بر
طبق یک تقسیمبندی کلی تعادل به سه نوع ایستا، نیمه پویا و پویا تقسیم می شود ( 28 ). تعادل
.( پویا به توانایی فرد در حفظ مرکز ثقل خود در محدوده سطح اتکای 1 متحرک اطلاق میشود ( 12
تعادل به عنوان یک عامل مهم در بسیاری از رشته های ورزشی مانند ژیمناستیک، بسکتبال و
والیبال شناخته میشود، ضعف در تعادل و کنترل پاسچر هنگام مواجهه با عوامل بر هم زننده آن
سبب وقوع آسیبهایی مانند ناپایداری یا درد در مچ پا و زانو، استئوآرتریت زانو و اسپرینهای حاد
1 Base of support
اثر هشت هفته تمرینات قدرتی، ثبات دهنده مرکزی و...
7
مچ پا میشود ( 20 ). حفظ تعادل، مهارت حرکتی پیچیده ای است که پویایی پاسچر بدن را در
جلوگیری از افتادن توصیف میکند ( 14 ). یکی از عوامل مورد توجه محققان مسئله ت أثیر اعمال
برنامههای تمرینی بر بهبود تعادل و کنترل پاسچر بوده است. مطالعات متعددی در ارتباط با تأثیر
تمرینات قدرتی، تمرین هوازی یا استقامتی، تمرین پلایومتریک و أخیرا تمرین سرعتی بر روی
بهبود تعادل انجام گردیده است ( 10 ). استفاده از تمرینات قدرتی سابقه هزاران ساله دارد، اما در
طی 20 سال أخیر با پیگیری تعدادی از ورزشکاران قدرتی و بهبود رکوردهای ورزشی در نتیج ه
استفاده از این روش تمرینی، این تمرینات سهم زیادی از برنامه های تمرینی أکثر ورزشکاران را
شامل میشود. أخیراً افراد مختلفی به منظور افزایش توان، سرعت و افزایش تنش عضلانی و در
نتیجه کمک به امر توانبخشی و جلوگیری از وقوع صدمات از تمرینات مقاومتی استفاده می کنند
30 ). تمرینات قدرتی با تقویت لیگامانها و پایداری مفاصل و همچنین تحریک حس عمقی در )
برقراری تعادل نقش بسزایی را ایفا میکنند. در سال های أخیر تمرینات تعادلی نیز به عنوان
عنصری مهم در پیشگیری از آسیب های ورزشی و همچنین ط ی بازتوانی مورد استفاده قرار
می گیرند ( 31،6،4،3 ). دلیل عمده در ضرورت و اهمیت تمرینات تعادلی در بهبود عملکرد حرکتی
دستیابی به حداکثر پتانسیل مکانیسم کنترل عصبیعضلانی در نتیجه بکار بردن تمرینات تعادلی
در مجموعه برنامه های تمرینی ورزشکاران میباشد ( 2). از این رو هدف پژوهش حاضر به کارگیری
تمرینات تعادلی در برنامه تمرینی ورزشکاران خصوصاً در رشته ورزشی بسکتبال به منظور مشخص
کردن تأثیر این تمرینات بر بهبود تغییرات ایجاد شده در کنترل عصبی عضلانی و در نتیجه بهبود
تعادل میباشد. نتایج پژوهش دیما و همکاران در سال 2006 نشان داد که نوجوانان 15 تا 18 ساله
در معرض آسیب بیشتری نسبت به جوانان در حین اجرای فعالیتهای ورزشی قرار دارند، آن ها
8 فصلنامه تحقیقات در علوم زیستی ورزشی، سال چهارم، شماره 15 ، زمستان 1393
گزارش نمودند که بیشترین میزان آسیب در نوجوانان 15 و 16 ساله اتفاق می افتد، و همچنین
بیان می کند که بین وضعیت بدنی نامناسب و قدرت ناکافی عضلات نوجوانان و جوانان در این
سنین با آسیبهای ورزشی ارتباط وجود دارد، آنها علت این موضوع را فقدان قدرت در اندام
تحتانی و نداشتن تعادل در حین اجرای فعالیتهای ورزشی ذکر نمودند ( 8). با توجه به شیوع